منبع kojaro mizan.information ecotouring.website qomchto irna eghtesadonline hamshahrionline mizanonline isna iribnews htesadonline yjc irandeserts
مدرسی طباطبایی، سید حسین، قم، کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی، ۱۳۶۴ش.
قم ابتدا به صورت مزرعه‌های پراکنده بود. پس از ورود اشعریون به این سرزمین (جایی که اینک شهر قم است) هفت روستا به نام ممجان، قردان (قزوان)، مالون، جمر (کمر)، سکن، جلنبادان، به وجود آمد.
رومن گیرشمن، ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمدمعین، تهران، علمی وفرهنگی، ۱۳۶۸.
تعدادی از پادشاهان ایران از جمله شاه صفی اول (بخش جنوبی حرم)، شاه عباس دوم (در مسجد امام خمینی)، شاه سلطان حسین (قسمت جنوبی مسجد بالاسر)، فتحعلی شاه قاجار (صحن کهنه) و محمد شاه قاجار(قسمت غربی صحن کهنه)، نیز در حرم مطهر به خاک سپرده شده‌اند.
نامه‌ای از امام عسکری(ع) به مردم قم و آوه معروف است.[۷۴] قم و انقلاب اسلامی
دره قاهان در هر فصل جلوه و شکوه خود را و هر زمانی که به این دره سفر کنید آن را غرق در زیبایی و جلا خواهید دید.
قیام علیه معتصم؛ در اوایل خلافت معتصم مردم قم دست به شورش زده و حاکم شهر را بیرون کردند. معتصم لشکری روانه قم کرد. لشکر او خساراتی به این شهر وارد کرد.[۴۱]
در نزدیکی این کاروان‌سرا بقایای قلعه گلی محمدآباد که قدمت ???? ????? ?????? آن به دوره اشکانی می‌رسد.
برای خانم های عزیز پیشنهاد میکنیم مقاله معرفی ۱۰ باشگاه بدنسازی ویژه بانوان رو هم یه نگاهی بندازن.
بر پایه روایتی که در برخی از منابع اهل سنت از ابوموسی اشعری به نقل از امام علی(ع) آمده، قم شهر یاران حضرت ??? ?? ?????? مهدی(عج) و مکان فرود جبرئیل در روزی که ???? ???? ????? ?????? به سوی قوم لوط فرستاد شد، دانسته شده که در آنجا آبی می‌جوشد و هر کس از آن بیاشامد از درد در امان خواهد بود و با ????? ?????? همان آب عیسی گلی را به شکل پرنده‌ای ساخت و حضرت مهدی(عج) در آن غسل می‌کند و از همانجا قوچ ابراهیم، عصای موسی و انگشتری سلیمان بیرون آمده است.[۲۳]
قیام علیه معتز؛ در زمان خلافت المعتز بالله فرزند متوکل یک بار دیگر اهالی قم از اطاعت خلیفه سرپیچی کردند، معتز «موسی بن بغا» را که برای جنگ با علویان مازندران با لشکری انبوه گسیل داشته بود به قم فرستاد. آنها قم را با زور تصرف کرد و گروه کثیری از مردم شهر را کشتند و عده‌ای از رؤسا و مشاهیر قم را دستگیر کرده، به بغداد فرستادند.
پلنگ دره ۳۱ هزار هکتار وسعت دارد که ۴۲۹ گونه گیاهی در قالب ۸۰ تیره در آن مشاهده می‌شود. پوشش جانوری دره نیز شامل: ۲۱ گونه پستاندار، ۵۲ گونه پرنده، ۱۳ گونه خزنده و دو گونه ??? ?? ?????? دوزیست است.
قدمت اولیه کاروانسرای دیرگچین به عصر ساسانی می‌رسد که در دوره صفوی تغییراتی در آن صورت گرفته است. این کاروان‌سرا، ۱۲ هزار متر مربع وسعت دارد که بنای کاروان‌سرا با هشت هزار متر مربع را در برگرفته است و شامل ۴۳ حجره، ایوان شاه‌نشین، حیاط خلوت و هشت شترخانه، منظر شاهى، دو مغازه براى نگهدارى كالا، حمام و مسجد است.